Het Volksbuurtmuseum in Utrecht slaat na 30 jaar van zijn bestaan een nieuwe weg in. De nieuwe tentoonstelling richt zich op de belevingswereld in een volksbuurt van omstreeks 1910.
Tegelijkertijd staan er artikelen op de website van het museum over de ontwikkeling van een achttal volksbuurten in Nederland, van ontstaan tot nu, met alle ruimtelijke veranderingen die er hebben plaatsgevonden. Deze zijn geschreven door Paul Kurstjens en Paul van den Anker, met eindredactie door Willem Kurstjens.
Klik op onderstaande foto’s voor de link naar het Volksbuurtmuseum met bijbehorend artikel.
HOVO cursus over volksbuurtontwikkelingen
Het Volksbuurtmuseum in Utrecht slaat na 30 jaar van zijn bestaan een nieuwe weg in. De tentoonstelling is drastisch vernieuwd en richt zich, zoals vanouds, op de wonderlijke wereld van de oude volksbuurten uit de 19e en begin 20e eeuw. Op de website van het museum gaat de ontwikkeling van volksbuurten verder in een serie artikelen over verschillende volksbuurten in het land verspreid. Daaraan gekoppeld is een HOVO-cursus die in het voorjaar gegeven wordt. Zie voor meer informatie: HOVO Utrecht.
Waarom beginnen met een foto van de metro als het over volksbuurten gaat? Het antwoord op deze vraag is simpel. Een overheid die het goed voorheeft met zijn minderbedeelden zorgt voor aangenaam openbaar vervoer. Dus geen Nederlandse poortjes die uitgaan van het slechtste in de mens. Jazeker, er zullen in Wenen zwartrijders zijn, maar de sfeer in het openbaar vervoer is er gemoedelijk. In deze stad zorgen ze voor je, er is aandacht voor de minderbedeelden, dat straalt het uit.
Die aandacht voor de minderbedeelden groeide een eeuw geleden toen Wenen het slecht had. Hoge werkloosheid, grote armoede en beroerde woonomstandigheden waren voor het gemeentebestuur aanleiding om te investeren in sociale woningbouw. Tot op de dag van vandaag is men daar trots op. Een op de vier Weners woont in een gemeentelijke sociale woning.
De toenmalige sociale woningen, van tussen pakweg 1920 en 1935, zijn naar huidige maatstaven aan de kleine kant. De riante voorzieningen, zoals een mattenkloprek en een bad/washuis, zijn ook niet meer van deze tijd. Toch staan deze volksbuurten er nu goed op, ze worden prima onderhouden.
Dat geldt ook voor de openbare en collectieve ruimtes er omheen….
…en de ouderen die er nu wonen worden niet vergeten.
In de hele stad sta je overigens versteld van de gemeentelijke hulpvaardigheid. De talloze zitbanken, een oude weegschaal en telefooncel en ook de vele moderne waterpompen wijzen daarop.
Ja, gentrificatie, met name in de oude volksbuurten uit 1850-1920, vindt er ook plaats. Aanzienlijk minder dan in Nederlandse steden. Waarschijnlijk vanwege de nadrukkelijk sociale rol die de gemeente speelt.
Tijdens de IBA (Internationale Bau Ausstellung) van 2022, die over de sociale kant van het toekomstige wonen ging, kreeg ook de stadsvernieuwing in deze gentrificerende buurten aandacht.
En uiteraard ook menig nieuwe gemengde buurt. De hoge nieuwbouw staat niet meer om een collectief hof, maar aan een openbaar park of in een soort campus samen met andere woonblokken. De sociale woningen in deze gemengde buurten zijn ruimer en flexibeler dan vroeger het geval was. En uiteraard zijn er veel speelplaatsen, want hier wonen jonge gezinnen.
Her en der valt in deze gemengde buurten de sociale woningbouw op. Zoals hier op de foto, waar houtbouw, duurzaamheid en culturele voorzieningen samenkomen.
Nieuwe sociale woningbouwbuurten zijn geen naar binnen gekeerde burchten meer zoals de bekende Karl Marx Hof. Ze ogen meer transparant. Je kunt er doorheen lopen en onder andere van exotische beplanting genieten.
Zouden dit de volksbuurten van de toekomst zijn waar Nederlandse politici zo bang voor zijn?